WILLEMSTAD/PHILIPSBURG – Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS) ta hasi su
maneho monetario mas stringente, oumentando su tasa di interes ofisial (beleningsrente) ku 150
punto porsentual, te na 3,50%. ‘Tasa di interes ofisial’ ta e tasa ku CBCS ta ofresé e bankonan
komersial pa fiansa den kaso ku nan tin falta di likides. Último biaha ku a ahustá e tasa akí tabata
dia 7 di yüni 2022. E oumento aktual ta den kuadro di e oumento proyektá di e tasanan di interes
riba merkadonan finansiero internashonal, partikularmente e tasa di Reserva Federal
Estadounidense. Maske e reserva ofisial bruto i e kobertura di importashon ta sigui na un nivel
sólido, segun proyekshon, esakinan lo sigui baha den transkurso di e aña akí. P’esei, CBCS su
Komité di Maneho Monetario1 (abreviá na ingles komo MPC) lo sigui vigilá e desaroyonan
ekonómiko i monetario den e union monetario i adaptá su maneho monetario si ta nesesario.
Entre otro komo konsekuensia di e disturbionan den kadena di suministro debí na e guera na
Ukrania i e pandemia di COVID-19, tabatin un oumento fuerte di preis di materia prima na nivel
mundial, loke a oumentá e inflashon drástikamente rònt mundu. Apesar di e oumento di inflashon,
e Produkto Interno Bruto (PIB) real lo sigui krese na tur dos pais di e union monetario den 2022.
Tabatin un oumento supstansial den turismo di estadia tantu na Kòrsou komo na Sint Maarten den
e promé mitar di aña, loke a sostené e rekuperashon ekonómiko di e paisnan akí. E ekspanshon di
PIB real den e promé mitar di aña ta keda reflehá tambe den un oumento den e nivel di ekstenshon
di fiansa na sektor privá. ‘Sin embargo, mirando e oumento di inflashon, e echo ku tin un grado
konsiderabel di insertidumbre, i ku e faktornan en kuestion ta predominantemente negativo, a
revisá e proyekshon di kresementu ekonómiko pa ámbos pais, adoptando un pronóstiko ménos
positivo kompará ku esun di yüni 2022. En bista di esaki, pa 2022 ta proyektá un kresementu di PIB
real di 5,5% pa Kòrsou i 5,8% pa Sint Maarten’, segun direktor ehekutivo di CBCS, Sr. José Jardim.
E oumento konsiderabel di preis, tantu di krudo komo di otro tipo di materia prima riba merkado
internashonal, a pone ku e union monetario su ‘relashon di interkambio’ (na ingles, terms of trade)
a deteriorá. Pa e motibu ei, ta proyektá ku e défisit riba kuenta koriente di balansa di pago lo
empeorá mas rápido ku loke a premirá. Ademas, ta premirá un bahada mas rápido den e reserva
ofisial bruto. Den e promé ocho lunanan di 2022, e reserva ofisial bruto (ekskluyendo reserva di
oro) a disminuí ku NAf. 283.5 mion. Por atribuí e desaroyo akí na un subida den e kuenta di
importashon debí na e oumentonan supstansial den preis di materia prima riba merkado
internashonal i e rekuperashon di aktividat ekonómiko den e union monetario. Fuera di esei, e
oumento di tasa di interes riba merkadonan finansiero internashonal a oumentá apetit di e
bankonan komersial i invershonistanan institushonal lokal pa invertí den eksterior, en buska di
rentabilidat mas haltu.
Un oumento proyektá den importashon, kombiná ku e bahada den e reserva ofisial bruto, a
okashoná un bahada den e kobertura di importashon, di 5,9 luna na fin di 2021 pa 5,4 luna na fin
di yüli. ‘Aktualmente, ta premirá ku pa fin di aña e kobertura di importashon lo baha te
aproksimadamente 5,0 luna, loke ainda ta kómodamente riba e norma di 3 luna’, dr. Jardim a sigui
bisa. Na mes momento, for di febrüari di 2022, likides di e bankonan komersial ta ekshibí un
tendensia di bahada, prinsipalmente debí na bahada di depósito na dòler di bankonan komersial
na Banko.
Den un esfuerso pa frena inflashon, Reserva Federal Estadounidense (Fed) a oumentá su tasa
federal na kuater okashon kaba e aña akí. Den e último ahuste, na yüli di 2022, Fed a oumentá su
tasa meta (target rate) ku 75 punto porsentual, te na 2,25% – 2,50%. Esaki ta promé biaha for di
1994 ku Fed a oumentá su tasa ofisial asina rápido den asina poko tempu. Ta premirá ku e tasa di
Fed lo sigui oumentá den transkurso di e aña akí. Debí ku nos florin (NAf) ta mará na dòler
estadounidense, e tasanan di interes riba merkadonan monetario internashonal ta afektá e tasanan
di interes riba merkado monetario di e union monetario di Kòrsou i Sint Maarten. Un oumento di
e tasa di Fed tin un efekto inmediato riba tasa di merkadonan monetario internashonal.
‘Mirando tur e desaroyonan aki, CBCS a disidí di oumentá su tasa di interes ofisial entrante 5 di
sèptèmber 2022 ku 150 punto porsentual mas, te na 3,50%. Esaki ta e di dos oumento pa e aña
akí. Fuera di esei, CBCS ta bai konsentrá riba alargá e plaso promedio di e sertifikadonan di depósito
(na ingles, CD) den sirkulashon. Pa logra esei, lo reintrodusí plaso mas largu (di 12, 26 i 52 siman)
na e emishon di CD ku ta tuma lugá kada dos siman. Lo emití CD ku e plasonan menshoná, tantu
na NAf komo na dòler estadounidense, pa asina amplia e opshonnan di invershon lokal di e
bankonan komersial i mantené e posishon di divisa na un bon nivel’, asina e direktor ehekutivo a
komentá.
Por último, Jardim a splika ku, te ainda, e faktornan ku por afektá perspektivanan ekonómiko di e
union monetario ta predominantemente negativo. E faktornan prinsipal ta un oumento adishonal
den preis di materia prima, un reseshon den e union monetario su partnernan komersial prinsipal
i kondishonnan finansiero mas stringente. Fuera di esei, meskos ku tabata e kaso den e pronóstiko
anterior, brote nobo di COVID-19 i implementashon di medida di ousteridat presupuestario ku no
ta laga espasio pa invershon públiko por peligrá e ritmo di rekuperashon ekonómiko tantu na
Kòrsou komo na Sint Maarten. Mas aleu, i esaki ta konta prinsipalmente pa Kòrsou, e desbalanse
aktual riba merkado laboral ta keda un faktor ku por tin un efekto negativo. En kambio, si reanudá
e aktividatnan di refineria, esei por kontribuí na un ritmo di rekuperashon ekonómiko mas rápido
ku loke a premirá. Na Sint Maarten, retraso den e aktividatnan di rekonstrukshon i posibel desaster
natural por afektá su kresementu ekonómiko.
Willemstad, 2 di sèptèmber 2022
CENTRALE BANK VAN CURAÇAO EN SINT MAARTE